Алгачкы коомдун тарыхы

1.  Б.з.ч. I к. — Байыркы Рим философу Лукреций Кар (б.з.ч.) алгач адамдар таш куралдарын пайдаланып аны коло, аларды темир куралдар менен алмашканын жазган

2.  Палеолит: төмөнкү - 2.7 млн. - 100м.ж.

                ортоңку - 100-45-40 м.ж.

                жогорку- 45-40-12-10 м.ж.

3.  Мезолит - 12-10-8 м.ж.

4.  Неолит - 7-5 м.ж.

5.  Коло - 4-1 м.ж.башы

6.  Темир - б.з.ч. 1 м.ж. баш.башталат.

7.  Үчүнчү мезгил - 69 млн. жыл

8.  Төртүнчү мезгил -1,2 млн. жыл

9.  Азыркы мезгил -14-10 м.ж.

10. Төртүнчү мезгил эки доорго: плейстоцен - 1.2 млн.ж.-14-10 м.ж.голоцен - 14-10 м.ж.

11.   Радиоуглероддук метод углерод изотобунун (С 14) жарым ажыроо мезгилине айланат. Ал - 5730 ж. барабар

12.    Бул метод 40 м. жылга чейинки мезгилди аныктоого жарамдуу

13.    Бул метод менен 2млн. жылга чейинки мезгил аныкталат

14.    Б.з.ч. 1,2 млн. - 11-10 м.ж. мурда - Түндүк Америка менен Түндүк Евразияны муз капттоо доору башталган

15.    Гинц - 1,2 млн.ж. - 700 м.ж. гинц-миндель - 700 м.ж. - 500 м.ж.

миндель - 500 м.ж. - 350 м.

миндель-рисс - 350 м.ж. - 200 м.ж.

рисс - 200 м.ж. - 125 м.ж.

рисс-вюрм - 125 м.ж. - 70 -75 м.

вюрм I - 75-70 м.ж.47-45 м.ж.

вюрм I-II - 47-45 м.ж. - 38 м.

вюрм II - 38 м.ж. - 30 м.

вюрм II-III - 30 м.ж. - 23 м.ж.

вюрм III - 23 м.ж. - 11-10 м.ж.

16.  XVIII - Француз философ агартуучусу Жан Антуан Кондорсе адамзат тарыхын чарбалык баскычтарга бөлгөн

17. XIX к. биринчи жарымы - швед окумуштуусу С.Нильсон жапайычылык, номадизм, дыйканчылык жана цивлизация схемасын сунуш кылган

18.  XX к. - орус этнологу С.П.Толстов коомдук уюмдун формаларынын өнүгүшүнүн алгачкы үйүр, алгачкы жамаат, аскердик демократия схемаларын сунуш кылган

19.  70-жж. ортосу - Ю.И.Семенов праобщина жана протокрестьяндык жамаат деп атоону сунуш кылган

20.    2,7 млн.ж. мурда - алгачкы эмгек куралдары жасала баштаган

21.    100-45-40- м.ж. - алгачкы эмгек куралдарын жасоо аяктаган мезгил

22.    Б.з.ч.V м.ж.  - жеке менчик, тап жана мамлекет п.б.

23.   Б.з.ч. V к.- Геродот скифтер, пигмейлер, сарматтар, Орто Азия элдери жөнүндө,

24.   Б.з.ч. V к.аягы -IV к.биринчи жарымы - Кичи Азия элдери тууралуу,

25.    Б.з. чегинде - Страбон Түштүк Европанын жана Кавказдын элдери тууралуу,

26.    Б.з.ч.I к.- Цезарь галдар тууралуу маалымат беришкен.

27.   Б.з.ч.IX  -VIII м.ж. - Алдыңкы Азияда эммер, арпа, буурчак, Сирияда буудай, арпа, жамык маданиятташтырылган

28.    Б.з.ч.VIII -VII м.ж. - кой эчки үйрөтүлгөн

29.   Б.з.ч.IX  -VIII м.ж. - Түштүк Чыгыш Түркияда мал чарабачылык пайда болгон

30.    Б.з.ч.VIII -VII м.ж. - Египетте арпа өстүрүлө баштаган

31.    Б.з.ч.VI -V м.ж. - кой менен эчки колго үйрөтүлгөн

32.    Б.з.ч.VII -VI м.ж. - Түндүк Кыай, Монголия, Россиянын Ыраакы Чыгыш бөлүгүндө чумиза өстүрүлгөн

33.   Б.з.ч.VIII -VII м.ж. - Борбордук Америкада ашкабак, фасоль, калемпир, маис, пахта, бархат өсүмдүктөрү, жер жаңгак, күнкарама, өстүрүлгөн

34.    Б.з.ч.VII -VI м.ж. - Анд тоорунда калемпир, фасоль, ашкабак,

35.    Б.з.ч.IV -III м.ж. - майис пахта, картошка өстүрүлгөн.

36.   Б.з.ч.V -III м.ж. - Анд тоолорунда лама деңиз чочкосу колго үйрөтүлгөн

37.   Б.з.ч.III -II м.ж. - Колумбияда Венесуэлде маниока , Б.з.ч.II м.ж. маис өстүрүлө баштайт.

38.    Б.з.ч.VIII -VI м.ж. - Алдыңкы Азияда сугат дыйканчылыгы,

39.    Б.з.ч.VI  -V м.ж.  - Иранда, Орто Азиянын Түштүк жагында,

40.    Б.з.ч.V  -IV м.ж.  - Нил өрөөнүндө,

41.    Б.з.ч.IV -II м.ж. - Индияда,

42.    Б.з.ч.III -II м.ж. - Инд Малай областарында,

43.    Б.з.ч.II -I м.ж. - Кытайда,

44.    Б.з.ч.III -б.з.I м.ж. - Борбордук Америкада, Перуда пайда болгон.

45.   Б.з.ч.VII -VI (VI -V) м.ж. - Месопатамия, Алдыңкы Азияда эң байыркы каналдардын курулушу

46.    Б.з.ч.V м.ж. - Египетте каналдар курулган

47.    Б.з.ч.VI -IV  м.ж. - Европада жер чийүүчү куралдар п.б.

48.   Б.з.ч.IV -III м.ж. - Рало Түштүк Месопатамияда п.б. Египетке, Кавказга тараган

49.   Рало - Орто Азияда б.з.ч.II  м.ж., Европада б.з.ч.III -II м.ж., Кытайда б.з.ч.I м.ж., Түштүк Чыгыш Азияда б.з.ч.II м.ж., пайда болгон

50.    Б.з.ч. I м.ж. - ралого коло жана темир тиш пайдаланыла баштаган

51.   Б.з.ч.V м.ж. экинчи жарымында -Алдыңкы Азия, Түндүк Африкада, Европада,

52.   Б.з.ч.VII  м.ж. - Түндүк Месопатамияда кой, эчки, уй  саала баштаган.

53.    Б.з.ч.VI -V  м.ж. - азыркы Кашмирде, Тибетте жүк ташууда өгүздөр пайдаланыла баштаган

54.    Б.з.ч. III м.ж. - Орто Азиянын түштүгүндө алгачкы жолу арабага бактриан төөсү чегиле баштаган

55.    Б.з.ч.VIII м.ж. - Түркия, Ирак, Сирияда жез иштетилген

56.    Б.з.ч.VII м.ж. биринчи жарымында - жезди кызытып иштөө,

57.    Б.з.ч.VI м.ж.- Иранда эритип куюу ыкмасы пайда болгон.

58.    Б.з.ч.V -IV  м.ж. - жезге никелди, мышьякты кошуу менен коло алынган

59.    Б.з.ч.IV -III м.ж. - металлургиянын бүткүл Европага тарашы

60.   Б.з.ч.III -II м.ж. - афанасьев маданиятынын жаратуучулары Минусин өрөөнүнө металлды алып келиши

61.    56-117-жж. - германдар тууралуу жазышкан.

62.    IX-XIV к. - Испания менен Түндүк Африкадан Волга боюна, Орто Азияга, Индияга чейинки аймактарда жашаган элдер тууралуу араб жана европалык саякатчылардын эмгектеринде чагылдырылган.

63.    X к. биринчи жарымында - араб саякатчысы Ибн Фадлан Чыгыш Африка, Индия, Кытай, Ява, Ирак, Сирия жана Чыгыш Европа элдерин жөнүндө жазган

64.    IX к. экинчи жарымы - X к. башында- араб географы Ибн Руста славян, урал алтай элдери жөнүндө,

65.    XIIIк.- италиялык саякатчы Плано Карпини моголдор жөнүндө,

66.    XIIIк.экинчи жарымы -XIV к.башында- италиялык саякатчы Марко Поло Европа жана Азия элдери тууралуу,

67.   XIV к.- араб саякатчысы Ибн Баттута Европа жана Азия элдери жөнүндө

68.   XV к.- тверлик соодагер Афанасий Нкитин Индия элдеринин турмуш тиричилиги жөнүндө баяндаган.

69.    X к.- XVI к.- Х.Колумб, Ф.Магеллан америкалыктар, Океания жана Оттуу Жер аралдарынын элдери,

70.    XVIII к.- Ж.Кук Австралия жана Океаниянын элдери тууралуу,

71.   XVIII к.1898-ж. Тасман аралындагы, 1899-1902-жж. Тынч океандын түндүк тарабындагы болгон саякатчылар - И. Крузенштерн, Ю.Лисянский, О.Коцебу, Ф.Литке, А.Лазерев Сибирь элдери жөнүндө жазышкан.

72.    Б.з.ч. IV к. - жазуу пайда болгон

73.   XVIII к. - агартуу доорунда тарыхый процессти философиялык жактан түшүнүү, диний догмалардан баш тартуунун башталышы

74.   XVIII к. - адамдын теги жана анын жаратылыштагы орду жөнүндө гипотезанын сунушталышы.

75.   XIX к.биринчи жарымы  - Европа музейлеринде археологиялык материалдарды классификациялоо, антропогенез проблемасы көтөрүлөт

76.   XIX к.экинчи жарымы  - алгачкы жамааттык коом илиминин пайда болушу

77.    1832-ж.- Индиянын түндүгүндө рамапитек табылган

78.    1856-ж.- Германиянын Неандерталь деген жеринен алгачкы адам табылган

79.    1859-ж. - Ч.Дарвин эволюциялык теорияны негиздеген

80.   1862-ж.- швейцариялык Карл Фогт, 1863-ж. англиялык Тамас Гекели - адамдын еволюциялык жол менен п.б. анын маймылга окшошотугун айтышкан

81.    1865-ж- Кениянын түштүгүндө табылган австралопитектин жашы  5-5,5 млн.ж. деп эсептелинген

82.    1871-ж. - Ч.Дарвин адамга шимпанзенин жакын тураарын айткан

83.    1871-ж.- Ч.Дарвин "Адамдын теги жана жыныстык тандоо" деген китеби чыккан

84.    1891-ж.- голландиялык врач Евгений Дюбуа Ява аралынан "питекантроп маймыл- сымал адамын" тапкан

85.    1907-ж. - испан археологу Гуго Обермайер "Тарыхка чейинки адам" эмгеги жазылган

86.    1907-ж.- Германияда Гейдельберг адамы табылган

87.    1924-ж. - Түштүк Африкада австралопитектин сөөк калдыктары табылган

88.    1924-ж.- Раймонд Дартт Түштүк Африкадагы австралопитектер болгонун ачкан

89.    1927-ж. - Кытайда Пекинден алыс эмес Чжоукоудянь үңкүрүнөн синантроп табылган

90.    1927-ж.- Алеш Хрдличка азыркы адамдын эволюциясында неандерталдар фазасын негиздеген

91.    1927-ж.- Алеш Хрдличка азыркы адамдын эволюциясында неандерталдар фазасын негиздеген

92.    1930-ж.- англиялык археолог Гордон Чайлд "неолит төңкөрүшү" жөнүндөгү концепцияны жаратты

93.    1931-1932-жж. П.П.Ефименко менен П.И.Борисковский урук кичи палеолитке өтүү мезгилинде болгонун далилдешти.

94.    1931-1932-жж. Палестинанын Мугарет-эс-Схул үңкүрүнөн неандерталь адамынын баш сөөгү табылган

95.    1938-ж. - П.П.Ефименко "Алгачкы коом" деген китебин жазган

96.   1944-ж.- америкалык археолог Халлам Мовиус төмөнкү палеолитте эле Чыгыш менен Батыштында айырмачылык пайда болгонун көрсөткөн

97.    1949-ж.- Түштүк Африкадан теантроптор табылган

98.    1950-ж.- археологияда геофизикалык меттод колдонула баштаган

99.    1954-1955-жж. -  Түндүк Африкадан атлантроптор табылган

100.1959-ж. Танзанияда Олдувай тоолорундагы капчыгайдан зинжантроп - "Чыгыш Африка адамы" табылган

101.1960-жж.- табылгалар австролопитектердин жашы миллондоп эсептелерин көрсөттү

102.1960-ж.- жубайлар Луис жана Мери Ликилер зижантроптон мурда жашаган презинжантроп адам сымалдын сөөгүн табышкан

103.60-жж. - Флиппин аралдарында, Папуа-Жаңы Гвинеяда, Намибияда алгачкы коомдогу уруулар жашагандыгы табылган

104.1965- ж.- Венгриянын Вертешселлен турагында табылган адамдын мээсинин көлөмү 1400 cм.3 болгон.

105.1972-1975-жж.- кечки питекантроптордун сөөгү Европада Тюрингияда Бильцингелебен турагынын табылган